27 Nisan 2011 Çarşamba

PSİKOLOJİK TRAVMA VE TRAVMA SONRASI STRESS BOZUKLUĞU (TSSB)


Psikolojik Travma Nedir?

Psikolojik travma kişilerin hayatını,vücut bütünlüğünü ya da ruhsal dengesini tehdit eden, ve duygusal anlamda üstesinden gelmekte zorlandığı olaylar, deneyimler veya durumlardır. (Pearlman & Saakvitne, 1995, p. 60)

Prof. Dr. Vedat Şar'ın belirttiği tanımla “Kişinin başından geçen olayların yarattığı stres onun dayanabilme gücünü aştığında ruhsal travma yaşantısı ortaya çıkar.” http://www.vedatsar.com/

Travma Subjektif (Göreceli) Bir Deneyimdir

Bir olayın travmatik etki yaratıp yaratmaması tamamiyle kişinin bu olayı algılayış biçimine ve bu olayın hayatını, duygularını ve düşüncelerini ne kadar olumsuz etkilediğine bağlıdır. Bu anlamda travma kişisel bir deneyimdir ve her birey her olayı farklı değerlendirir.

Olaylar kişileri farklı şekillerde etkileyebilir. Aynı olumsuz deneyimleri yaşamış bireylerin bazıları için bu travma yaratabilirken, bazıları için yaratmayabilir. Bu nedenle yaşanan bir olayın travmatik olup olmadığını ortaya çıkarmaktan ziyade bu olayın kişiyi duygusal anlamda nasıl etkilediğine bakmamız gerekmektedir.

Psikolojik Travma Bize Ne yapar?

Genel olarak, psikolojik travma oldukça stress yaratan durumların kişinin güvende olma duygusunu zedeler ve kişide çaresizlik, yalnızlık ve tehlikeli bir dünyada her an zarar görebileceği hissi uyandırır ve onları tehlikelere açık hale getirir.

Psikolojik Travmalara Birkaç Örnek

—Fiziksel,duygusal,cinsel istismar
—Fiziksel ve duygusal ihmal
—Aile içi şiddet
—Saldırıya uğramak ya da bir saldırıya tanık olmak
—Trafik kazaları
—Hayatı tehdit edebilecek hastalıklara yakalanmak ya da yakalanan birini tanıyor olmak
—Doğal afetler
—Savaş
—İşkence

Travma Sonrası Stress Bozukluğu Nedir?

Psikolojik travmaların yol açtığı bir kaygı bozukluğudur.

Travma Sonrası Stress Bozukluğu'nın Belirtileri Nelerdir?*


1) Kişinin yaşadığı travmayı zihninde tekrar tekrar yaşıyor olması.

a) Flashbackler
b) Kabuslar
c) Travmayla ilgili gün içerisinde zihne gelen ve durdurulamayan düşünceler

2)Kaçınma davranışları gösteriyor olması

a) Travmatik olaya dair konuşmalardan ve anılardan kaçınma
b) Travmatik olayla başlantılı olan aktivitelerden, yerlerden ve kişilerden uzak durma
c) Travmatik olayla ilgili önemli bir parçayı hatırlayamama
d) Günlük aktivitelere olan ilginin ve katılımın azalması
e) Diğer insanlardan kopmuş olma hissi
f) Duygu göstermekte zorlanma

3) Fiziksel olarak uyarılma belirtileri gösterme

a) Travmatik olay hatırlatılınca vucudun tetikleniyor olması
b) Hypervigilence (Aşırı uyarılmışlık hali)
c) Uyku problemleri (Insomnia)
d) Öfke
e) Konsantrasyon güçlüğü

* American Psychiatric Association. (2000). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (4th ed., text rev.). Washington, DC:


Travma Sonrası Stress Bozukluğu ile İlgili Bildiklerimiz

1) TSSB tedavi edilmez ise yıllarca sürebilir
2) Genellikle çocuk ve ergenlerde gözden kaçabilir Yaramaz davranış veya ergenlik problemi
3) Çocukluk çağında olan travmalar daha ağır ve karmaşık psikolojik sorunlara yol açar
4) Üst üste gerçekleşen travmalar (Kompleks Travma) daha ağır semptomlarla kendini gösterir ve kişilik yapısına daha ağır hasar verir

TSSB ile İlgili Bilmediklerimiz

Psikolojik travmaya maruz kalan bireylerin sadece 1/3’ü TSSB semptomları geliştirmektedir. Geriye kalan kesimin neden TSSB geliştirmediğini, hangi faktörlerin bunu önlediğini tam olarak bilmemekteyiz.

Üst Üste Gerçekleşen (Kronik) Travmalar Nelere Yol Açar?

1) Kişinin kendisi ve dünya hakkındaki görüşlerini derinden etkiler
2) Kendine zarar verme davranışları görülebilir – kendini kesme, yakma
3) İlişki problemleri yaşayabilir (ya çok yakın ya da çok mesafeli)
4) Kısa süreli psikotik semptomlar da görülebilir (paranoya, delüzyon)

Beden Hatırlar!!

Travma sadece zihinde, davranışta ya da duyguda kodlanmaz. Bedenimiz de travma yaşandığı anda nasıl tepki verdiğini hatırlar. Bazı durumlarda zihnimiz tarafından bastırılmış, hafızamız tarafından getirilmekte zorlanan sahneler, anlar veya yaşantılar, bedenim tarafından hatırlanır. Bedenimizin verdiği tepkilere dikkatlice bakmak, bize yaşadığımız travma ve sonrası hakkında oldukça önemli bilgiler verir.

Hikayenin Sonunu Farklı Yazmak...

Kompleks Travmaya yaşantılarına sahip kişiler genellikle kendilerini süregelen bir travma ve istismar döngüsünün içinde bulurlar. Mesela çocukluk çağları fiziksel ve duygusal istismar içinde geçmiş bir kadın, yetişkinlikte kendisini aynı şekilde istismar eden ilişkiler yaşayabilir. Kendisini sözel olarak taciz eden, aşağılayan, döven ya da umursamayan veya değer vermeyen kişileri sevgili veya eş olarak seçebilir. Aslında çocukluğunda bu tür olaylara maruz kalmış bir kişinin yetişkinlikte bunun tam tersi insanlara yöneleceğini düşünürüz, fakat durum genellikle tersi olur. Bunun nedeni kişinin kendi hikayesinin sonunu farklı yazma ve geçmişte yaşadığı istismarla halleşebilme arzusu ve dürtüsüdür. Kişi kendisini eskiden yaşadığına benzer travma ve istismar döngülerinin içine sokarak, eskiden sağlayamadığı kontrolü sağlama ve bu sefer bu döngüye son verebilme çabası içerisindedir. Kişi geçmişteki travmalarına bağlı olarak geliştirdiği "güvende değilim" ve "yeteri kadar iyi değilim" gibi inançları da yeni travmalarda test eder. Bu nedenle aynı travmayı yeni durumlarla ve yeni kişilerle yaşar. Ensest geçmişi olan bir kadının yüksek derecede cinsel ilişki yaşaması, fiziksel olarak istismar edilen bir ergenin okulda sürekli kavga çıkartması veya tecavüz mağduru bir kadının sürekli tecavüz mahaline gitmesi yukarıda belirtilen nedenlerle yapılan davranışlardır.

Kişilerin TSSB ile Başa Çıkmada Kullandıkları Sağlıksız Yollar Nelerdir?

1) Alkol ve madde kullanımı ve diğer bağımlılıklar
2) Tehlikeli cinsellik
3) Şiddet
4) Kendine zarar verici davranışlar
5) Aşırı yemek yemek/Hiç yemek yememek
6) Impulsif davranışlar

TRAVMATİK DENEYİM YAŞAMIŞ KİŞİLERE NASIL YARDIM EDEBİLİRİZ?
—Güvenli Ortam Yaratmak (Fiziksel ve duygusal)
—Güvenilir olmak
Seçim yapmalarına izin vermek ve bunu desteklemek
—Seçim yapmalarına izin vermek ve bunu desteklemek
—Travma belirtileri gösteren kişileri gerekli yardımı alabilecekleri ruh sağlığı uzmanlarına yönlendirmek
—Kişilerin travmalarını açmaları ve paylaşmaları konusunda ısrar etmemek
—Onlar için güvenli bir yer yaratabiliyor olmak
—Limitler ve sınırları çizebilmek ve bunun travmaya maruz kalmış kişiler için yararlı olduğunu anlayabilmek







10 yorum:

  1. Çok güzel makaleler, elinize sağlık, ara vermiş gibisiniz, keşke devam etseniz :)

    YanıtlaSil
  2. Merhaba Damla,
    Cok tesekkur ederim:) Bir sure ara vermek durumunda kaldim ama en yakin zamanda kaldigim yerden devam edecegim:)

    Yakinda gorusmek uzere,

    Cigdem

    YanıtlaSil
  3. Paylaşmış olduğunuz sunumlardan çok memmunuz.İcra Avukatı olarak bu paylaşımlarınızın devamını dileriz.

    YanıtlaSil
  4. Benim.oğlum.yandı 1 buçuk yaşında.ve bu onu.çok.etkiledi.piskilojisinin.değiştiğini.farkındayım.onu.gözlemliyorm.herhangi bi.sıvı.dökülmesine karşı.tepki veriyor yandığı zamanki hareketlerini.sergiliyor ve ağladığında.kriz.geçirir.gibi.ağlıyo yardım.almayı.düşünüyorum bu yaşta nasıl yardım.alabiliriz yardımcı olur.musunuz teşekkürler

    YanıtlaSil
  5. Bu yorum yazar tarafından silindi.

    YanıtlaSil
  6. Bu yorum yazar tarafından silindi.

    YanıtlaSil
  7. Bu yorum yazar tarafından silindi.

    YanıtlaSil
  8. Tramva yaşadım ve bir yıl geçmesine ragmen hala kurtulamiyorum sevmediğim ve görmek istemediğim insanları şehir değiştirdim dahi onlar var gibi hissediyor hatta benzerlerini görünce tirsiyorum

    YanıtlaSil
  9. Merhaba, yazdıklarınızı canı gönülden okudum, 29 yaşındayım ve 18 yaşında büyük ruhsal travma yaşadım, uzun sürelik hafıza kaybı yaşadım,11 sene geçmesine rağmen hafızamın 40% geri döndü ve büyük bir konsantrasyon bozukluğu yaşıyorum, panik ataklar yaşıyorum 3 senedir,durum kötü,ingilteredeyim, iyileşmem için canımı bile vermeye hazırım, ama nereye ve kime gideceğimi bilmiyorum, umarım yardımlarınızı esirgemezseniz.....

    YanıtlaSil
  10. Btcturk,Binance,Paribu güvenilir mi değil mi yazlarımız:


    Btcturk güvenilir mi diye merak ediyorsanız tıklayın: btcturk güvenilir mi
    Binance güvenilir mi diye merak ediyorsanız tıklayın: binance güvenilir mi
    Paribu güvenilir mi diye merak ediyorsanız tıklayın: paribu güvenilir mi

    Paribu güvenilir mi diye merak ediyorsanız tıklayın: paribu güvenilir mi

    YanıtlaSil